Analiza w czasie rzeczywistym na przykładnie PXA
31 sierpnia 2017

Charakteryzacja i rozwiązywanie problemów w systemach komunikacji bezprzewodowej, lotniczych i wojskowych jest coraz trudniejszym zadaniem wymagającym od przyrządów pomiarowych obsługi coraz to nowszych technologii. Dla przykładu, instalacje radarowe i systemy wojny elektronicznej stają się coraz bardziej dynamiczne, przemieszczają się z coraz większą szybkością i mogą pokrywać swoim zasięgiem wiele kilometrów sześciennych przestrzeni powietrznej ponad polem walki. Wraz z rozpowszechnianiem się wielostandardowych, szybkich systemów komunikacyjnych zachodzi dużo większe prawdopodobieństwo pojawienia się problemów z ich współdziałaniem.

Fot. 1. Analizator PXA jest tanim przyrządem umożliwiającym identyfikację sygnałów niepożądanych. Identyfikuje je w tradycyjnym trybie pracy z przemiataniem częstotliwości, a po przełączeniu w tryb czasu rzeczywistego pozwala na obserwację ich zmian w czasie

W miarę, jak transmitowane sygnały stają się coraz bardziej złożone i ulotne, zyskują na znaczeniu systemy zapewniające ciągłą rejestrację widma i wykorzystujące techniki pomiaru z bramkowaniem czasowym. W odróżnieniu od innych systemów bazujących na przyrządach dedykowanych lub jednozadaniowych, firma Keysight oferuje obecnie obsługę wspomnianych funkcji wbudowaną w tradycyjne analizatory sygnałów serii PXA (Fot. 1).
 
Firma Keysight udostępnia opcję real-time spectrum analyzer (RTSA) dla nowych i wcześniejszych modeli analizatorów sygnałów PXA. Są to pierwsze tradycyjne analizatory sygnałów, umożliwiające po nabyciu opcji RTSA przeprowadzanie analizy w czasie rzeczywistym. Takie rozwiązanie stanowi jedynie 10% ceny nowego analizatora czasu rzeczywistego.
 
Dodanie opcji RTSA pozwala użytkownikowi obserwować, rejestrować i analizować ulotne sygnały zarówno w laboratorium, jak i przy pracy w terenie. Gdy niezbędne jest przeprowadzenie dokładniejszej charakteryzacji sygnałów złożonych i modulowanych, użytkownik może połączyć możliwości analizatora PXA czasu rzeczywistego z oprogramowaniem Keysight 89600 VSA.
 
Definicja analizy w czasie rzeczywistym
Choć sformułowanie "analiza w czasie rzeczywistym” może być różnie rozumiane, jego podstawową koncepcję można zdefiniować następująco: W analizatorze widma lub analizatorze sygnałów z cyfrową sekcją pośredniej częstotliwości (IF) analiza w czasie rzeczywistym ma miejsce wtedy, gdy wszystkie próbki sygnału zostają przetworzone w celu wygenerowania pewnej formy wyniku pomiaru lub sygnału wyzwalającego (Fot. 2). W większości przypadków wyniki są wartościami skalarnymi (np. moc lub amplituda), odpowiadającymi tradycyjnym pomiarom widma.
 

Fot 2. Praca w czasie rzeczywistym ma miejsce wtedy, gdy szybkość obliczeniowa przyrządu jest wystarczająca dla zapewnienia ciągłej analizy danych wejściowych. W tym przypadku w czasie trwania każdej operacji CALC wyznaczana jest transformata FFT widma mocy oraz wykonywane są operacje uśredniania, aktualizacji przebiegu itp.
 
Oprócz ciągłej analizy danych, analizator czasu rzeczywistego cechują cztery dodatkowe atrybuty: duża szybkość pomiarów, stała szybkość pomiarów, zaawansowany wyświetlacz z poświatą cyfrową i wyzwalanie maską częstotliwości (FMT).
 
Generalnie, strumień danych z obrazem widma pochodzący z układu przetwarzania danych czasu rzeczywistego może być wykorzystany dwojako: widmo może być prezentowane na zaawansowanym wyświetlaczu z poświatą cyfrową lub sukcesywnie porównywane z maską częstotliwości do realizacji wyzwalania FMT. Obie te funkcje są dostępne w analizatorach PXA z opcją RTSA.
 
Implementacja analizy widma w czasie rzeczywistym w analizatorach PXA
Podobnie, jak dedykowany analizator widma czasu rzeczywistego, także analizator PXA pracujący w czasie rzeczywistym korzysta z układów ASIC i FPGA wykonujących konwersję próbkowanego sygnału wejściowego na obraz widma przy prędkości blisko 300.000 obrazów na sekundę. Kolejne obrazy widma są łączone, tworząc wynikowy histogram lub wykres gęstości. Alternatywnie, strumień danych z obrazem widma może być sekwencyjnie porównywany z maską i kryteriami logicznymi, tworząc sygnał wyzwalający FMT.
 
Prowadząc prace nad analizą widma w czasie rzeczywistym zespół projektowy firmy Keysight skupił się na czterech kluczowych zagadnieniach: szerokości pasma, szerokości zakresu dynamicznego, prawdopodobieństwie przechwytu (POI) i zintegrowanych funkcjach analitycznych.
 
Szerokość pasma
Konieczność analizy sygnałów o coraz większych częstotliwościach w szerszym paśmie pomiarowym wymaga również szerokiego pasma analizatora. Dzięki szerokości pasma pomiarowego równej 160 MHz dla pomiarów prowadzonych w czasie rzeczywistym, analizator PXA z opcją RTSA wystarcza do analizy transmitowanych obecnie sygnałów szerokopasmowych. Duża szerokość pasma jest wymagana nie tylko do analizy widma w czasie rzeczywistym, ale też wyzwalania FMT, bramkowania czasowego i wyznaczania w czasie rzeczywistym amplitudy do wyzwalania IF.
 
W odróżnieniu od niektórych podobnych analizatorów, PXA pracujący w czasie rzeczywistym zawsze zapewnia ciągłość akwizycji danych w pełnym paśmie 160 MHz. Użytkownik może być pewien, że w trybie czasu rzeczywistego zostaną zebrane wszystkie szczegółowe informacje dotyczące sygnałów nieciągłych i szybko zmieniających się.
 
Szerokość zakresu dynamicznego
Pracujący w czasie rzeczywistym analizator PXA umożliwia wykrycie słabych, ulotnych i nieciągłych sygnałów występujących na tle dużych składowych dzięki dużej szerokości zakresu dynamicznego wynoszącej do 75 dB w pełnym paśmie 160 MHz. Szeroki zakres dynamiczny uzyskano dzięki niskiej podłodze szumowej samego analizatora PXA, która może być dodatkowo obniżona przy analizie słabych sygnałów dzięki opcji “low noise path” zwiększającej czułość przy równoczesnym zapewnieniu rejestracji dużych sygnałów. We wszystkich przypadkach niska podłoga szumowa PXA zwiększa separację między słabymi sygnałami i szumem.
 
Prawdopodobieństwo przechwytu
POI jest kluczowym parametrem charakteryzującym analizę widma w czasie rzeczywistym. Analizator PXA pracujący w tym trybie umożliwia wykrycie sygnałów o długości już od 5,0 ns, natomiast dla 3,57 µs zapewnia 100-procentowe prawdopodobieństwo POI (i pełną dokładność pomiaru amplitudy). Ciągła akwizycja danych jest tylko jednym z elementów mających wpływ na POI. Pozostałe cechy przyrządu wpływające na ten parametr to zakres dynamiczny analizatora i procesora (w tym czułość), pasmo próbkowania, ciągłość przetwarzania danych i dobór okien przy wyznaczaniu FFT (do kompensacji kształtu funkcji okna).
 
Zintegrowane funkcje analityczne
W niektórych przypadkach wystarcza jest samo stwierdzenie obecności sygnału ulotnego: jego obecność i ogólny kształt widma pozwalają odpowiedzieć na pytanie, potwierdzić istnienie problemu czy zasugerować rozwiązanie. W innych sytuacjach wykrycie sygnału ulotnego jest dopiero pierwszym krokiem na drodze do rozwiązania problemu występującego w systemie lub w środowisku sygnałowym.
 
Oprogramowanie VSA w zestawieniu z analizatorem PXA umożliwia pełną analizę i demodulację sygnałów zarejestrowanych przez analizator w trybie czasu rzeczywistego. Dodatkowo, wyzwalanie FMT w czasie rzeczywistym może być wykorzystane przez wszystkie funkcje pomiarowe VSA, w tym demodulacji i bramkowania czasowego do badania sygnałów ulotnych (Fot. 3). Cechy te są szczególnie efektywne przy analizie sygnałów frequency-hopping, stabilizowania częstotliwości oraz składowych niepożądanych występujących w źródłach sygnałowych, takich jak oscylatory VCO.
 

Fot. 3. Wyzwalanie FMT może być wykorzystane do rejestracji zdarzeń w czasie rzeczywistym. Analiza wektorowa udostępnia różne warianty podglądu sygnału i pokazuje szczegóły, takie jak widmo z bramkowaniem czasowym (wykres górny) czy też równoczesny widok obwiedni mocy sygnału (wykres niebieski) i jego przebiegu czasowego (wykres zielony)
 
Analiza sygnałów rejestrowanych w czasie rzeczywistym
Warto szerzej omówić dwa zagadnienia związane z analizą sygnałów rejestrowanych w czasie rzeczywistym: histogram i tzw. poświatę cyfrową oraz wyzwalanie maską częstotliwości.
 
Histogram i poświata cyfrowa
Aby dobrze odwzorować dynamikę sygnałów ulotnych i szybko zmieniających się, analizator widma czasu rzeczywistego generuje tysiące obrazów widma w ciągu sekundy, np. 300.000 w przypadku PXA. Znacznie wykracza to poza możliwości percepcji ludzkiego oka, rejestrującego jedynie 30 obrazów na sekundę. Aby w pełni zaprezentować wyniki rejestracji w czasie rzeczywistym, podczas generacji każdego obrazu widzianego przez użytkownika należy w jakiś sposób odwzorować zmiany zachodzące na 10.000 obrazów.
 
W analizatorze czasu rzeczywistego poszczególne obrazy są tworzone poprzez kompilację statystyk i prezentują częstotliwość występowania poszczególnych wyników pomiarowych (np. konkretnej amplitudy na konkretnej częstotliwości). Powstający w ten sposób histogram jest obrazem widma sygnału wzbogaconym o częstotliwość pojawiania się konkretnych wyników pomiarowych. Może być rozważany jako rozkład prawdopodobieństwa w odniesieniu do przeprowadzonych już pomiarów.
 
Wspomniany histogram może być kodowany za pomocą kolorów lub intensywności. Można go uzupełnić o funkcję persystencji (poświaty cyfrowej) pozwalającej wyróżnić najnowsze dane zwiększoną jasnością, która wraz z pojawianiem się kolejnych wyników pomiarów jest stopniowo zmniejszana dla danych zarejestrowanych wcześniej. Na taki obraz mogą być nałożone wykresy np. ostatniego wyznaczonego widma czy wartości średniej.
 
Opisana metoda pozwala użytkownikowi wychwycić i skupić uwagę na zdarzeniach pojawiających się rzadko oraz odseparować je od reszty obrazu. Zmieniając persystencję i kolory przypisane poszczególnym wartościom lub schematom można wychwycić specyficzne, występujące na wykresie zdarzenia. Do interpretacji i analizy wyników pomiarów w czasie rzeczywistym PXA udostępnia też funkcje markerów.
 
Technologia FMT i jej zastosowanie
Szukając specyficznego sygnału, FMT porównuje strumień rejestrowanych danych wejściowych z ustaloną przez użytkownika maską widma. Wygenerowanie impulsu wyzwalającego może nastąpić w przypadku, gdy rejestrowany sygnał wyjdzie poza maskę lub gdy wejdzie do obszaru maski.
 
W analizatorze PXA pracującym w czasie rzeczywistym wspomniana maska może być kombinacją dolnej i górnej obwiedni ograniczającej i może być definiowana przez użytkownika numerycznie lub graficznie. Ponadto, sam analizator udostępnia funkcję automatycznej generacji maski, której ostateczny kształt jest modyfikowany i zatwierdzany przez użytkownika. Proces ten można uprościć wyświetlając maskę na ekranie wraz z sygnałem wejściowym.
 
Technologia FMT może być zastosowana zarówno do generacji impulsów wyzwalających występujących relatywnie często, jak też pojawiających się bardzo rzadko, np. w odstępach minutowych czy godzinowych. Wykorzystując dodatkowo oprogramowanie VSA można wprowadzać korektę czasową pozwalającą na rozpoczęcie rejestrowania przebiegu na początku/końcu zdarzenia wyzwalającego lub w dowolnym momencie pomiędzy nimi.
 
Lepsze wykorzystanie posiadanych urządzeń
Obecne uwarunkowania ekonomiczne zwiększają w większości firm nacisk na pełniejsze wykorzystanie posiadanego już sprzętu, np. tradycyjnych analizatorów sygnałów. Z drugiej strony, mniejszy budżet nie uzasadnia zakupu narzędzi jednozadaniowych, takich jak dedykowane analizatory czasu rzeczywistego.
 
Jest to jedna z najważniejszych przyczyn, dla której firma Keysight zdecydowała się na opracowanie opcji RTSA do nowych i wcześniejszych modeli analizatorów sygnałów serii PXA. Jest równocześnie jednym z powodów projektowania tych analizatorów w oparciu o architekturę umożliwiającą rozbudowę o dodatkowe funkcje, takie jak RTSA. W rezultacie powstał analizator mogący pracować zarówno pracy w trybie tradycyjnym, jak i w czasie rzeczywistym oraz zapewniający doskonałe parametry w obu tych trybach.
 
Więcej informacja o analizatorach widma